با پیشرفت تکنولوژی شاهد تغییرات جدی در تمام موضوعات هستیم. همانطور که میدانید سیستم تصفیه آب و فاضلاب در کشور ما کاملاً قدیمی است به طوری که از جانب کشورهای پیشرفته به طور کلی منسوخ شده. با پیشرفت تکنولوژی و فعالیت بیش از پیش مهندسان در چند سال اخیر دیری نیست که شاهد پیشرفت های زیادی در زمینه ی آب و فاضلاب خواهیم بود.

افزایش جمعیت جهان و کاهش منابع آب آشامیدنی ، نگرانی هایی را در باره تامین آب آشامیدنی مورد نیاز کشورهای مختلف در سراسر جهان به وجود آورده است و کمبود آب که در نتیجه افزایش آلودگی های زیست محیطی شدت پیدا می کند ، سبب شده است تامین آب بهداشتی مورد نیاز مردم به یکی از مشکلات اساسی جهان امروز تبدیل شود.

دریچه ای است که در موقع گرفتگی سیفون، لوله ها ، زانویی ها و غیره برای رفع گرفتگی و تمیز کردن بدون نیاز به شکافتن ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد . در هر سیستم فاضلاب باید تعداد کافی دریچه بازدید در پاین ترین نقطه هر لوله فاضلاب قائم ، در سر زانو سه راهه ها موقع اتصال یک لوله فرعی به لوله اصلی دیگر ، در هر تغییر مسیر و بالاخره در لوله اصلی فاضلاب ساختمان که از دیوار خارجی عبور می کند نصب نمود. 

دریچه بازدید اغلب توسط وصاله سه راهه y شکل در مسیر لوله فاضلاب نصب می شوند. برای لوله های فاضلاب تا قطر 4 اینچ ، لوله منتهی به دریچه بازدید باید برابر با همان قطر لوله فاضلاب باشد و برای لوله ای فاضلاب با قطر بیشتر از 4 اینچ ، قطر لوله منتهی به دریچه بازدید باید حداقل 4 اینچ و یا بیشتر در نظر گرفته شود. برای لوله های زیر زمینی با قطر بیشتر از 10 اینچ باید یک سوراخ آدم رو با زانویی 90 درجه در فواصل حداکثر تا 150 فوت نصب شود. دهانه دریچه باید حدود 2 اینچ بالاتر از سطح کف قرار گیرد تا کار تمیز کردن لوله ها براحتی صورت پذیرد. برای لوله های فاضلاب افقی به قطر 4 اینچ یا کمتر، در هر 50 فوت و برای لوله ای با قطر بیش تر در هر 100 فوت باید یک دریچه بازدیدنصب شود. دهانه دریچه بازدید توسط درپوش بسته می شود.

 مقدمه :

در هر جامعه ای فاضلاب و آلاینده های هوا تولید می شود و فاضلاب تولید شده ضرورتا می بایست دوباره به آن بازگردد. از نقطه نظر تولید، فاضلاب بصورت ترکیبی از آب و یا هر مایع دیگر و مواد زائد موجود در آن که در مناطق مسکونی، تجاری و یا صنعتی تولید می شوند تعریف می شود. این مواد ممکن است به آبهای زیر زمینی و یا سطحی نیز نفوذ یابند.

هرگاه فاضلاب تصفیه نشده تجمع پیدا کند، تجزیه مواد ارگانیک موجود درآن منتهی به وضعیت آزاردهنده ای از جمله تولید گازهای بدبو می شود. به علاوه فاضلاب تصفیه نشده حاوی تعداد زیادی از میکروارگانیسم های بیماری زا است که می توانند در بدن انسان رشد کنند. فاضلاب همچنین حاوی مواد غذایی مناسب جهت رشد گیاهان بوده و ممکن است حاوی ترکیبات سمی و یا ترکیباتی با قابلیت ایجاد سرطان نیز باشد. به دلایل فوق حذف سریع و بدون مشکل فاضلاب از منابع تولیدکننده آن، تصفیه، آماده سازی جهت استفاده مجدد و یا دفع به محیط امری ضروری به جهت حفظ سلامتی افراد و نیز محیط زیست است.

مهندسی فاضلاب شاخه ای از مهندسی محیط زیست است که در آن اصول پایه دانش و مهندسی مرتبط با تصفیه فاضلاب بکاربرده می شود. انتخاب فرایند تصفیه و نیز نحوه توالی فرایندها به عوامل زیادی از جمله عوامل زیر وابسته است:

1- خصوصیات فاضلاب از قبیل BOD ، TSS ، pH و مقدار مواد سمی موجود در فاضلاب. 
2- کیفیت مطلوب پساب تصفیه شده. 
3- هزینه ها و دسترسی .
4- ملا حظات مربوط به ارتقا در کیفیت آب تصفیه شده، وابسته است. 

در این قسمت اطلاعات کلی و مختصری در مورد انواع فرایندهایی که در تصفیه فاضلاب انجام می شود.

 مانیتورینگ فرآیند استریل (CDC)

چگونه می توان از صحت استریلیزاسیون مطمئن شد؟

تست های بیولوژیکال هر چند وقت یکبار باید انجام شوند؟

در صورت استریل ایمپلنت ها دستورالعمل انجام تست اسپور چگونه است؟

اگر تست اسپور(بیولوژیکال) مثبت بود چه کنیم؟

عوامل موثر بر اثر بخشی استریلیزاسیون چیست؟  



به طور عمده به سه طریق می توان از صحت استریلیزاسیون اطلاع حاصل کرد که البته بسته به نوع آنچه که می خواهیم استریل کنیم متفاوت است. این روشها

1- مکانیکی

2-شیمیایی

3-بیولوژیکال است.

 آشغالگیر :

آشغالگیری که اولین واحد تصفیه خانه های رایج می باشد، عمل حذف آشغالهای با اندازه نسبتا بزرگ از فاضلاب عبوری را انجام می دهد که منبع مهمی برای میزان BOD فاضلاب محسوب شده و نیز امکان آسیبب رسانی به تجهیزات مکانیکی تصفیه خانه را دارند. آشغالگیرها معمولا از میله های با جنس استیل که بصورت موازی کنار هم قرار می گیرند تشکیل شده و تمیز کردن آنها بصورت دستی و یا مکانیکی انجام می شود. 

آشغالگیر مکانیکی :

در آشغالگیرهای مکانیکی، شبکه آشغالگیر توسط یک بازوی مکانیکی که از یک  سوییچ در بالادست آشغالگیر فرمان می گیرد، تمیز می شود. 

برخی ویژگیهای آشغالگیرهای مکانیکی عبارتند از :

•حداقل مقاومت در برابر جریان آب و کمک به استفاده موثرتر از کانال 

• نگهداری و تعمیر آسان آشغالگیر

 فرآوری و دفع لجن :

در مراحل مختلف تصفیه مقادیری لجن تولید می شود که می بایست آنها را به طریق مناسبی دفع نمود. هضم هوازی و بی هوازی، تغلیظ لجن، استفاده از فیلترهای تحت فشار، تغلیظ به روش گریز از مرکز، بسترهای خشک کننده لجن و سوزاندن لجن راههای موجود برای دفع لجن می باشد. 

هضم هوازی فرایندی است که در آن لجن تولید شده در قسمتهای مختلف تصفیه خانه برای مدت طولانی هوادهی می شود. هدف از هضم هوازی کاهش میزان لجنی است که در مراحل بعدی دفع می شود. هضم بی هوازی بر این واقعیت استوار است که اگر لجن ته نشین شده برای مدتی در یک تانک در بسته نگهداری شود، به مایع و گازی که عمدتا شامل متان است تبدیل می شود.

 تصفیه اولیه :

تصفیه اولیه فاضلاب شامل حذف مواد جامد معلق از فاضلاب و یا آماده سازی فاضلاب جهت ورود به قسمت تصفیه ثانویه می باشد. بخش ها مختلف تصفیه اولیه عبارتند از : 

1- آشغالگیری

2- ته نشینی

3- شناورسازی

4- خنثی سازی و متعادلسازی

 تصفیه ثانویه :

عبارت تصفیه ثانویه به تمامی فرایندهای تصفیه بیولوژیکی انجام شده در تصفیه خانه اعم از هوازی و غیرهوازی اطلاق می شود. روشهای رایج در تصفیه ثانویه فاضلاب عبارتند از: 

1- روش لجن فعال

2- هوادهی ممتد

3- لاگونهای هوادهی 

4- استخرهای متعادلسازی

5- تصفیه بی هوازی

روش لجن فعال بصورت یک فرایند پیوسته و با بازگشت مجدد لجن بیولوژیک شناخته می شود. سیستم لجن فعال از سه بخش اصلی تشکیل یافته است.

 1- یک راکتور که در آن میکروارگانیسم های موجود در فاضلاب بصورت معلق و در معرض هوادهی قرار دارند.

 2- جداسازی فاز جامد از مایع که معمولا در یک تانک جداسازی انجام می شود.

 3- یک سیستم برگشتی برای بازگرداندن مواد جامد جدا شده از فاز مایع در تانک جداسازی به راکتور. ویژگی مهم روش لجن فعال شکل گیری مواد جامد لخته شده و قابل ته نشینی است که این مواد در تانکهای ته نشینی از فاضلاب جدا می شوند. 

هوادهی ممتد (Extended) شبیه روش لجن فعال متعارف بوده اما از جهاتی با آن متفاوت است. ایده اصلی در این روش که آنرا از روش لجن فعال متعارف متمایز می کند، به حداقل رساندن میزان لجن اضافی تولید شده می باشد. این امر از طریق افزایش زمان ماند تامین می شود. بنابراین حجم راکتورها در این روش از حجم راکتورهای لازم برای روش لجن فعال بزرگتر است. 

لاگونهای هوادهی حوضهایی با عمق 1.5 تا 4.5 متر هستند که در آنها اکسیژن دهی به کمک واحدهای هوادهی انجام می شود. جریان در لاگنهای هوادهی بصورت یکطرفه بوده و لجن دوباره به آن بازنمی گردد. 

استخرهای متعادلسازی از هیچ تجهیزی جهت هوادهی استفاده نمی کنند. اکسیژن مورد نیاز این استخرها از طریق هوای عبوری از سطح فاضلاب و نیز جلبکها که با انجام عمل سنتز اکسیژن تولید می کنند، تامین می شود. استفاده از این روش زمانی امکان پذیر است که مساحت زیاد زمین با قیمت پایین در دسترس بوده و کیفیت مطلوب پساب تصفیه شده چندان بالا نباشد. 

تصفیه بی هوازی علاوه بر تصفیه فاضلاب در هضم لجن نیز بکار می رود. این فرایند شامل دومرحله است:

 1- تخمیر اسید

 2- تخمیر متان. در مرحله تخمیر اسید، مواد آلی به اسیدهای آلی و عمدتا اسید استیک می شکنند. در مرحله تخمیر متان، میکروارگانیسمهای متان اسیدهای آلی را به متان، دی اکسیدکربن و یک اسید با زنجیره کربن کوتاهتر تبدیل می کنند.

 روش تصفیه بی هوازی به دلیل اینکه از هیچ تجهیزی استفاده نمی کند، روشی ارزان است. از طرف دیگر زمان ماند مورد نیاز آن در مقایسه روشهای هوازی بسیار بیشتر است. بوی بد حاصل از فرایند بی هوازی، که عمدتا ناشی از تولید H2S می باشد، سبب شده تا استفاده از این روش بخصوص در مناطق شهری با محدودیت مواجه شود .

 تصفیه نهایی :

تصفیه نهایی شامل فرایندهایی است که به منظور دستیابی به پساب تصفیه شده با کیفیت بالاتر از آنچه در قسمت تصفیه ثانویه انجام می شود، اعمال می گردد. در این بخش به برخی از روشهای معمول در تصفیه نهایی اشاره می شود. 

کلرزنی روشی است که بصورت گسترده در تصفیه فاضلابهای شهری و صنعتی بکار می رود. برخی صنایع که می بایست پسابهای خود را قبل از تخلیه به محیط تصفیه کنند، عبارتند از : کنسروسازی، لبنیات، کاغذ، نساجی، پتروشیمی و فلزی. عمده دلایل کلرزنی پساب عبارتند از:

1- گندزدایی، به دلیل ظرفیت بالای اکسیدکنندگی کلر ،رشد باکتریها و جلبکها را متوقف ساخته و از بین می برد.

2- کاهش BOD .

3- حذف یا کاهش رنگ و بوی پساب. 

4- اکسایش یونهای فلزی.

5- اکسایش سیانیدها به مواد بی ضرر.

نوارهای رواناب

دیباچه :

کمبود بارش سالانه در مناطق کم  باران و ناهمزمانی آن با دوران رشد گیاهان زراعی، باعث افت راندمان تولید گردیده و کاوش راههایی برای رفع این مشکل در کانون مطالعات و پژوهشهای کارشناسان قرار گرفته است.

در واقع محدودیت فراهمی آب، یکی از فاکتورهای اولیه استقرار و رشد گیاهان در مناطق خشک و بیابانی جهان به حساب می آید. کمبود آب نقش اساسی در توزیع و یا حذف گیاهان در سطح خاک دارد. مسایل مربوط به نحوه نفوذ آب به درون پیکره خاک و یا تولید رواناب نیز در ارتباط با پراکنش پوشش گیاهی قرار دارد.

فرایند جمع آوری آب شامل جمع کردن و حفظ آب در مناطقی است که در آنها مقدار رواناب نسبت به بارش کمتر است. آب باران حاصله از شیبها که بصورت رواناب جاری میگردد با روشهای مختلفی ذخیره  شده و برای تولید زراعی مورد بهره برداری قرار میگیرد.

در این زمینه، کانون بین المللی پژوهشهای کشاورزی برای مناطق خشک - ایکاردا (International Center for Agricultural Research in the Dry Areas - ICARDA) کارهایی درخور توجه انجام داده و درصدد است تا با بهره گیری از توان علمی و تخصصی کشورهایی که موسوم به کشورهای خشک و نیمه خشک از نظر آب  و هوایی هستند، چاره یاب مشکلات تولید زراعی در این مناطق از جهان باشد.